Với địa hình của Việt Nam, các dòng sông, dòng suối đều có độ dốc lớn, hàng năm có nhiều đợt gió bão, mưa lụt, lũ quét, cát trôi từ thượng nguồn các dòng sông về hạ lưu thường mang theo nhiều bùn sét, chất hữu cơ. Kể cả các dòng sông ở Đồng bằng sông Cửu Long cũng thường mang nhiều phù sa, làm cho cát dễ bị nhiễm bẩn. Vì vậy, để tạo ra cát sạch cần áp dụng các công nghệ rửa cát theo các phương pháp khác nhau, kể cả cát nhiễm phèn, nhiễm mặn. Hiểu rõ tác hại của cát biển đối với bê tông, đối với chất lượng, tuổi thọ của công trình nhiều đề tài nghiên cứu đã được triển khai và đã đạt được những thành quả đáng ghi nhận, thậm chí được các tổ chức khoa học công nghệ quốc tế đánh giá cao. Tuy nhiên, việc thực thi vào thực tiễn còn rất chậm so với yêu cầu. Bản thân hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn gần như chưa được cập nhật, thay đổi theo yêu cầu của công nghệ. Việc quan tâm của các cơ quan nhà nước, công tác thanh tra, kiểm tra chất lượng chưa được thực hiện theo yêu cầu, các chủ đầu tư công trình chưa đánh giá được tầm quan trọng của cát, các tác dụng xấu của tạp chất chứa trong cát và vì vậy các nhà thầu xây dựng cũng chỉ áp dụng các giải pháp sàng tuyển thô sơ, không đáp ứng yêu cầu và thậm chí còn gây ô nhiễm môi trường tại các công trình xây dựng. Hiện tượng khai thác cát trái phép ở các dòng sông còn diễn ra phổ biến và chưa có giải pháp ngăn chặn hiệu quả.
Nếu tiêu chuẩn cát xây dựng quy định cát xây dựng phải được rửa sạch, làm khô, đóng bao tránh gây ô nhiễm môi trường trong quá trình vận chuyển thì các dự án khai thác cát ngoài việc được cấp phép khai thác ở các đoạn sông theo giấy phép, còn phải được cấp phép mặt bằng tuyển rửa, làm khô cát, đóng gói ở trên bờ, thì “cát tặc” không thể có được giấy phép vào việc lặp lại trật tự khai thác cát theo giấy phép dễ dàng được thực hiện. Đối với cát nhiễm mặn khai thác ở các vùng biển cũng phải được thẩm định công nghệ và cấp phép tuyển rửa ở trên bờ. Và như vậy, việc khai thác, tuyển rửa, bao gói nhãn mác sẽ tạo ra một lĩnh vực được kiểm soát chặt chẽ mang lại hiệu quả kỹ thuật, xã hội và vai trò, vị trí, giá trị của “hạt cát” được thừa nhận.
Hạt cát tuy nhỏ về kích thước nhưng có vai trò to lớn trong các công trình xây dựng vì vậy cần quan tâm đến tiêu chuẩn chất lượng, đến vận chuyển, sử dụng, đến bảo vệ công trình và bảo vệ môi trường trong vận chuyển, thi công, xây dựng.